- Kodi
- ELL 313
- Emri
- Letërsi Amerikane I
- Semestri
- 5
- Leksione
- 3.00
- Seminare
- 0.00
- Laboratore
- 0.00
- Kredite
- 3.00
- ECTS
- 5.00
- Përshkrimi
-
Lënda synon t'i njohë studentët me lëvizjet, periudhat dhe autorët kryesorë të Letërsisë Amerikane nga fillimet e saj deri te natyralizmi. Ajo i mbulon të tri gjinitë: prozën, poezinë dhe dramën ku tekstet letrare vendosen në kontekstin e gjerë shoqëror dhe historik të kohës së tyre dhe konceptohen si shfaqje të rëndësishme të kulturës.
- Objektivat
-
Pas përfundimit të këtij kursi, studentet do të jenë në gjendje të: 1. Identifikojne idetë kryesore, autorët dhe veprat përfaqësuese, historike ose kulturore ngjarje dhe këndvështrime apo qëndrime karakteristike të shprehura në letërsinë periudha apo rajone te ndryshme. 2. Analizojne veprat letrare si shprehje të vlerave individuale ose të përbashkëta brenda konteksteve sociale, politike, kulturore ose fetare të periudhave të ndryshme letrare. 3. Të demonstrojnë njohuri për zhvillimin e formave apo stileve karakteristike të shprehje gjatë periudhave të ndryshme historike në rajone të ndryshme. 4. Artikulojne parimet estetike që drejtojnë shtrirjen dhe shumëllojshmërinë e veprave në art dhe shkencat humane. 5. Te shkruajne punime kritike të bazuara në kërkime rreth leximeve të caktuara në mënyrë të qartë dhe prozë e saktë gramatikisht, duke përdorur qasje të ndryshme kritike ndaj letërsisë.
- Java
- Tema
- 1
- Letërsia Amerikane si një diskutim mbi atë çfarë do të thotë të jesh Amerikan. Hyrje ne Letersine Amerikane, Periudha e Kolonizimeve deri ne 1790, Puritanizmi: J. Smith, A. Bradstreet, J. Edwards, W. Bradford, (lexime te perzgjedhura). Ky leksion trajton rrymat letrare qe perbejne letersine amerikane, karakteristikat dhe shkrimtaret perfaqesues te ketyre rrymave. Leksioni hedh nje veshtrim pergjithesues mbi krijimtarine letrare qe nga puritanizmi deri ne realizem dhe ne modernizem te hershem. 1-33
- 2
- Lindja e nje Republike te re (1790-1820): B. Franklin, Th. Paine, T. Jefferson, De Crèvecoeur Ne kete leksion trajtohet hedhja e themeleve te nje republike demokratike dhe menyra sesi zhvillimet demokratike ne Amerike ndikuan ne zhvillimin e shkences dhe te krijimeve letrare te cilat kishin ne thelb te tyre arsyen, te vertetat universale dhe luften per te drejta. Ne leksion trajtohen me detaj dhe pamfletet politike dhe shkrimet e nje sere autoresh te cilet ne te njeten kohe synonin nje disiplinim te arsyes dhe moralit te amerikaneve me qellim hedhjen e themeleve te shendosha per nje shoqeri demokratike. 33-45
- 3
- Romantizmi dhe rrymat e tij (1820-1865): W. Irving, J. F. Cooper; E.A. Poe Ne kete leksion trajtohet romatizmi si rryme letrare ne letersine amerikane se bashku me karakteristikat e saj dhe shkrimtaret perfaqesues. Gjithashtu ky leksion ben nje dallim midis karakteristikave te shkrimtareve mirefilli romantike dhe goticizmit si rryme letrare e cila synoi te sillte te erreten misteriozen ne letersine amerikane. Nga ana tjeter shkrimtare si Cooper dhe Irving njihen edhe per ironine ne traitimin e nje identiteti te fituar .46-57
- 4
- Romantizmi : H. Melville. H. B. Stowe Trasendentalizmi: R.W. Emerson, H.D. Thoreau, N, Hawthorne Transcendentalizmi ishte një lëvizje fetare, letrare dhe politike që evoluoi nga Unitarizmi i Anglisë së Re në vitet 1820 dhe 1830. Një shprehje e rëndësishme e Romantizmit në Shtetet e Bashkuara, lidhet kryesisht me punën e eseistit dhe poetit Ralph Waldo Emerson; gazetarja dhe teoricienja feministe Margaret Fuller; Ministri unitar dhe mbrojtësi i antiskllaverisë Theodore Parker; dhe eseisti, natyralisti dhe teoricieni politik Henry David Thoreau. Në fazën e tyre fillestare, transcendentalistët zgjodhën rebelimin teologjik Unitarist kundër Kalvinizmit Puritan, duke lëvizur drejt një rryme shpirtërore post-kristiane që konsideronte secilin burrë dhe grua të aftë për zhvillimin dhe përmbushjen shpirtërore. Ata zhvilluan forma letrare si dhe teologjike të shprehjes, duke bërë ndoshta një ndikim më të fortë në kulturën letrare dhe artistike amerikane sesa ato në fenë amerikane. Kur Emerson mbajti dy fjalime të diskutueshme në Harvard, "The American Scholar" (1837) dhe Adhurimi i Shkollës së Hyjnisë (1838), ai u shfaq si figura qendrore e një koalicioni të lirshëm ministrash dhe autorësh aspirantë që vunë në dyshim doktrinat fetare, të tilla si Dhjaten e Re dhe natyren e mbinatyrshme te Jezusit, dhe përqafuan shkrimtarët Romantike Gjermanë dhe Romantikët Britanikë.58-69
- 5
- Letersia e periudhes se Luftes Civile (The Gilded Age): W. Whitman dhe Tradicionalisti (The Brahmins): H.W. Longfellow Deri në periudhën pas Luftës Civile, letërsia amerikane ishte e dominuar nga perfaqesuesit letrare te New England, mbi të gjitha nga Ralph Waldo Emerson dhe Henry Wadsworth Longfellow. Të dy këta shkrimtarë të mëdhenj jetuan deri në vitin 1882, por ata nuk kishin qenë aktivë për disa vite. Fusha tani ishte e hapur për një brez të ri, jo te përqendruar në zonën e Bostonit, dhe më përfaqësues te kombit të ndryshuar. Forcat dhe ndikimet e reja po funksiononin. Teoritë evolucionare të Darvinit u ofruan disa shkrimtarëve një mënyrë interesante për të parë jetën përmes letërsisë. Ishte veçanërisht e përshtatshme për ta kur zbatohej për një komb kontinental, duke u zhvilluar në mënyrë industriale me një ritëm fantastik dhe duke përfunduar pushtimin e Perëndimit. Një trend në rritje drejt realizmit u përforcua nga problemet e reja të shkaktuara nga rritja urbane dhe perplasjet midis kapitalit dhe punës. Se fundmi seksione te New England tradicional, te Jugut te Vendit, te LIndjes se mesme dhe te Perendimit te paperpunuar prodhuan shkrimtare qe ishin gjithnje e me te interesuar ne levrimin e temave lokale.
- 6
- Hyrje ne realizem. Tre nga shkrimtarët më të mirë që Shtetet e Bashkuara kanë prodhuar, megjithëse ndryshonin shumë në stilet e tyre të të shkruarit, mbizotëruan botën letrare në epokën e praruar apo te ashtuquajturen Gilded Age. Ata ishin William Dean Howells (1837-1920), Mark Twain (1835-1910), emri i vërtetë i të cilit ishte Samuel Langhorne Clemens dhe Henry James (1843-1916). Howells, më pak i vlerësuar sot si shkrimtar se dy të tjerët, ishte mentori i shkrimtarëve më të rinj dhe për një brez konsiderohej zëdhënësi kryesor i botës letrare amerikane 70-92
- 7
- Perseritje: Diskutime per letersine qe nga periudha e Kolonizimeve deri ne letersine e mesit te shek te 19te (fillesat - 1865) Ritrajtese dhe diskutime mbi temat perpara provimit gjysemfinal
- 8
- Provim Gjysëmfinal
- 9
- Letersia e Sklleverve Amerikane e percjelle permes O. Equiano dhe F. Douglas Rrëfimi i skllavit, një tregim i jetës, ose një pjese kryesore e jetës, e një të arratisuri ose ish-skllavi, qoftë i shkruar ose i rrefyer individualisht nga vete skllavi. Rrëfimet e skllevërve përbëjnë një nga traditat më me ndikim në letërsinë amerikane, persa i perket formes dhe temave te disa prej shkrimeve më të famshme dhe më të diskutueshme, si në trillime ashtu edhe në autobiografi, në historinë e Shteteve të Bashkuara. Nga viti 1760 deri në fund të Luftës Civile në Shtetet e Bashkuara, u shfaqën afërsisht 100 autobiografi të skllevërve të arratisur ose ish-skllevërve. Pasi skllavëria u shfuqizua në Shtetet e Bashkuara në 1865, të paktën 50 ish skllevër shkruajtën ose narrativa apo rrefime për jetën e tyre. 93-110
- 10
- Periudha Realiste (1865–1900) Si rezultat i Luftës Civile Amerikane, Rindërtimit dhe epokës së industrializmit, idealet Amerikane dhe vetë-ndërgjegjësimi ndryshuan në mënyra të thella dhe letërsia Amerikane u përgjigj. Disa nocione romantike të Rilindjes Amerikane u zëvendësuan nga përshkrime realiste të jetës amerikane, të tilla si ato të përfaqësuara në veprat e William Dean Howells, Henry James dhe Mark Twain. Kjo periudhë gjithashtu dha shkas për shkrime rajonale, siç janë veprat e Sarah Orne Jewett, Kate Chopin, Bret Harte, Mary Wilkins Freeman dhe George W. Cable. Përveç Walt Whitman, në këtë kohë u shfaq një tjetër poete mjeshtre, Emily Dickinson. 113-127
- 11
- Realizmi dhe Natyralizmi : K. Chopin; H. James, S. Crane, J. London Periudha Natyraliste (1900–1914) Kjo periudhë relativisht e shkurtër përcaktohet nga këmbëngulja e saj për të rikrijuar jetën ashtu siç është jeta, madje më shumë sesa kishin bërë realistët në dekadat më parë. Shkrimtarët natyralistë amerikanë si Frank Norris, Theodore Dreiser dhe Jack London krijuan disa nga romanet më të fuqishëm në historinë letrare amerikane. Personazhet e tyre janë viktima që bien pre e instinkteve të tyre bazë dhe pre te faktorëve ekonomikë dhe sociologjikë. Edith Wharton shkroi disa nga klasikët e saj më të dashur, të tilla si "Zakonet e vendit" (1913), "Ethan Frome" (1911) dhe "Shtëpia e Mirth" (1905) gjatë kësaj periudhe kohore.128-146
- 12
- Periudha Moderne (1914–1939) Pas Rilindjes Amerikane, Periudha Moderne është epoka e dytë më me ndikim dhe artistikisht e pasur e letersise amerikane. Shkrimtarët kryesorë të tij përfshijnë poetë të tillë si E. Cummings, Robert Frost, Ezra Pound, William Carlos Williams, Marianne Moore, Langston Hughes, Carl Sandburg, T.S. Eliot, Wallace Stevens dhe Edna St. Vincent Millay. Novelistët dhe prozatorët e tjerë të kohës përfshijnë Willa Cather, John Dos Passos, Edith Wharton, F. Scott Fitzgerald, John Steinbeck, Ernest Hemingway, William Faulkner, Gertrude Stein, Sinclair Lewis, Thomas Wolfe dhe Sherwood Anderson. Periudha Moderne përmban brenda saj lëvizje të caktuara kryesore duke përfshirë Epokën e Xhazit, Rilindjen Harlem dhe Gjeneratën e Humbur. Shumë prej këtyre shkrimtarëve u ndikuan nga Lufta e Parë Botërore dhe zhgënjimi që pasoi, veçanërisht mërgimtarët e Brezit të Humbur. Për më tepër, Depresioni i Madh dhe Marrëveshja e Re rezultuan në disa prej shkrimeve qe trajtonin problematika sociale të Amerikës, të tilla si romanet e Faulkner dhe Steinbeck, dhe drama e Eugene O’Neill.147-159
- 13
- Rlindja Harlem. Rilindja Harlem ishte zhvillimi i lagjes Harlem në New York City si një mekë kulturore e Zezë në fillimin e Shekullit 20 dhe shpërthimi shoqëror dhe artistik që pasoi. Duke zgjatur përafërsisht nga vitet 1910 deri në mes të viteve 1930, periudha konsiderohet si një epokë e artë në kulturën afrikano-amerikane, që manifestohet në letërsi, muzikë, shfaqje skenike dhe art.221-250
- 14
- Depresioni i madh Ndërsa John Steinbeck po zhvillohej si shkrimtar, ngjarjet që ndodhnin në Shtetet e Bashkuara i dhanë atij mjaft material për të shkruar. Në tetor 1929 tregu i aksioneve të SHBA u rrëzua, duke shkaktuar Depresionin e Madh. Bankat u shembën. Bizneset u mbyllën. Deri në vitin 1933, një e katërta e popullsisë ishte e papunë. Atëherë goditi edhe katastrofa mjedisore. Nga viti 1930 deri më 1936, thatësira e rëndë pllakosi Rrafshinat e Mëdha të Midwest America, të cilat në atë kohë ishin kryesisht toka bujqësore. Thatësira vrau të korrat, duke u kthyer në stuhi mbytëse pluhuri kur filluan erërat. E gjithë rajoni u bë i njohur si Dust Bowl.
- 15
- Rishikim Ritrajtese dhe diskutime mbi temat perpara provimit final
- 16
- Provim Final
- 1
- Njohja me rrymat më të rëndësishme të letërsisë Amerikane nga fillimet deri në romantizëm
- 2
- Aftësimi i studentëve për të lexuar, analizuar dhe interpretuar letërsinë dhe për të hulumtuar lidhjen që ajo ka me vlerat dhe përvojat e tyre.
- 3
- Aftësimi i studentëve për të analizuar veprat dhe idetë e autorëve të kësaj periudhe
- Sasia Përqindja Përqindja totale
- Gjysmë finale
- 1 20% 20%
- Kuize
- 0 0% 0%
- Projekte
- 2 10% 20%
- Detyra
- 1 20% 20%
- Laboratorët
- 0 0% 0%
- Pjesëmarrja në mësim
- 1 10% 10%
- Përqindja totale e vlerësimit
- 70%
- Përqindja e provimit përfundimtar
- 30%
- Përqindja totale
- 100%
- Sasia Kohëzgjatja (orë) Gjithsej (orë)
- Kohëzgjatja e kursit (përfshirë javët e provimit)
- 16 3 48
- Orë studimi jashtë klasës
- 14 4 56
- Detyrat
- 3 3 9
- Gjysmë finale
- 1 5 5
- Provimi përfundimtar
- 1 10 10
- Të tjera
- 0 0 0
- Ngarkesa totale e punës
- 128
- Ngarkesa totale e punës / 25 (orë)
- 5.12
- ECTS
- 5.00